ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ
ΣΤΟ ΜΑΡΑΣΛΕΙΟ. 27 ΜΑΪΟΥ 1998
"Θα πούμε τα στερνά μας λόγια σήμερα... Θέλω να αφήσω να διαλέξετε εσείς το θέμα... να κουβεντιάσουμε… εγώ έχω θέμα.
- Για τις εξετάσεις;
- Όχι για τις εξετάσεις. Για τις εξετάσεις θα ‘ρθείτε τυπικά την άλλη Τετάρτη που σας έχουν βάλει, δε θα διαβάσετε τίποτα, θα κάνετε περισυλλογή το προηγούμενο βράδυ με μια ωραία βόλτα, συνήθως πριν απ' τις εξετάσεις οι καλά ‘τοιμασμένοι την εποχή που ήταν φοιτητές, δε διαβάζουν. Εγώ δε διάβαζα ποτέ. Έχω ετοιμαστεί, ξεκουράζομαι και κάνω αποσυμπίεση που λένε.
Εγώ θα σας πω κάτι μυστικό. Να μην το πείτε, όμως. Σας έχω ήδη βαθμολογήσει. Θα ‘ρθείτε όμως τυπικά εσείς εδώ, για τους τύπους, κι εκεί θα πούμε... λίγα λόγια.
Σας λέω θέμα να προτείνετε για συζήτηση σήμερα, ό,τι θέλετε... και να μου δώσετε κι εμένα δέκα λεπτά, να μην διασπαταλήσουμε ολόκληρο το χρόνο. Να σας πω κι εγώ κάτι που θέλω σε δέκα λεπτά.
ΝΑ ΜΕ ΕΧΕΤΕ ΠΡΟΤΥΠΟ. ΟΛΗ ΜΟΥ Η ΖΩΗ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΘΑΝΑΤΟΥ
Δε δίνω σε κανέναν σας το προνόμιο να μου πει ότι είναι περισσότερο χριστιανός από μένα. Αλλά εγώ τον έχω καθαρό το Χριστούλη μέσα μου. Aπαράφθορο απ’ αυτή την φθορά της εκκλησίας. Που βγαίνει ο αρχιεπίσκοπος και το παίζει πολιτικός. Δεν τον βλέπετε που δεν μπορεί να κάνει αν δε βγει κάθε δύο μέρες στο τελεβίζιο;
Αυτός ήταν ο Χριστός; Δεν μπορεί να κάνει αν δε βγει. Λοιπόν, αυτός θα κάνει μεγάλο κακό στη χώρα. Σας ειδοποιώ, εγώ θα φύγω αύριο. Μεγάλο κακό στη χώρα!
Για πάρτε παράδειγμα εμένα, και αύριο να με έχετε σαν πρότυπο. Τη βλέπω δεδομένη και έρχεται η στιγμή του θανάτου μου. Δε βλέπετε με πόση κατάφαση σας μιλάω και με πόση δύναμη και με πόση θέρμη και με πόση αισιοδοξία; Γιατί συμφιλιώθηκα, το κατανόησα, το μελέτησα. Σε όλη μου τη ζωή, όλη μου η ζωή, ήταν μια προσεκτική μελέτη θανάτου. Και με βάση αυτό, μελέτησα και άλλες είκοσι επιστήμες.Ο ΟΡΚΟΣ: «ΠΑΝΤΑ ΑΝΟΙΧΤΑ, ΠΑΝΤΑ ΑΓΡΥΠΝΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ!»
Δε λέω ένα παιδί είκοσι και εικοσιπέντε χρονών. Δε λέω μια θαλερή κυρία από σας, που είναι πλήρως λειτουργική και ζει την ομορφιά και τα μεγαλεία. Ή ένας έφηβος. Θα ζήσουμε τη ζωή. Η ζωή είναι προσφορά, η ζωή είναι απόλαυση, η ζωή είναι ευφροσύνη, ευλογία!
Αλλά, σιγά σιγά και καθώς περνούν τα χρόνια, να το ‘χουμε υπόψη μας αυτό το πράγμα, ότι σε ένα άλλο πλαίσιο είμαστε κι εμείς και θα ‘ρθει μια μέρα που θα πεθάνουμε. Εκείνη η ώρα να μας βρει να ‘χουμε εξισωθεί με την αναγκαιότητα της σκληρής στιγμής. Τότε κάπως... αν δε συμφιλιωθούμε… θα 'ρθουμε σε μια κατανόηση όμως. Να πεθάνουμε αξιοπρεπώς που λέει ο Καβάφης. Καταλάβατε; Αυτό το πράγμα όμως είναι ένα αγώνισμα ολυμπιακό δια βίου.
Είναι εκείνο που λέει ο Χριστός, «μη κοιμηθείτε, παρθένες, θα σας πω μωρές. Μη κοιμηθείτε!» Τι θα πει αυτό; Είναι φοβερή αυτή η εντολή, η παραβολή των δέκα παρθένων, οι μωρές. Μιλάμε για υπαρκτικό ύπνο. Σε παρέσυρε η ζωή και ξεχνάς ποια είναι η ουσία; Να ‘σαι πάντα άγρυπνος, «Πάντα ανοιχτά» πέστε το, «πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου», λέει ο Σολωμός. Να ‘τοι οι στίχοι του Σολωμού που σας λέω ο καθένας αξίζει για δέκα τόμους. Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα. Να τη ζω, να τη ρουφάω, να τη χαίρομαι, όσο μπορώ πιο έντιμα, γιατί λάθη θα κάνουμε όλοι αγαπητοί μου φίλοι. Όσο μπορώ πιο έντιμα όμως, πιο ηθικά, πιο ενάρετα, πιο όμορφα. Υπάρχει ομορφιά μέσα στην ηθική.
ΤΡΥΓΗΣΕ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΕΤΡΑ. ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΦΤΑΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΒΡΙ!Τρύγησε την ημέρα. Μην την αφήσεις να πάει χαμένη η κάθε μέρα. Ό,τι χαρές είναι να σου δώσει μην τις αφήσεις, γιατί δε θα τις ξαναβρείς. Δεν είναι αναβλητή η ζωή, ούτε αναστρέψιμη. Είναι εκείνο που ο Όμηρος μας το είπε πώς; Με το παράδειγμα των βοδιών του Απόλλωνος.
Α! να σας πω κι ένα Σεφέρη τώρα. Λέει:
«Οι σύντροφοι στον Άδη.»
Ποιοι είναι οι σύντροφοι στον Άδη; Οι καταδικασμένοι, δηλαδή, και στη ζωή και στο θάνατο. Σα να μη ζήσανε. Ακούστε τι λέει ο Σεφέρης:
«Αφού μας μέναν παξιμάδια
τι κακοκεφαλιά
να φάμε στην ακρογιαλιά
του θεού τ' αργά γελάδια
Που το καθένα κι ένα κάστρο
για να το πολεμάς
σαράντα χρόνους και να πας
να γίνεις ήρωας κι άστρο!
Πεινάσαμε στης γης την πλάτη,
σαν φάγαμε καλά, πέσαμε
εδώ στα χαμηλά
ανίδεοι και χορτάτοι.»
Τι σημαίνει εδώ φάγανε τα γελάδια του ήλιου; Τα γελάδια του ήλιου κατά μία έννοια είναι 365. Σημαίνει: μην αφήσετε, μη σπαταλήσετε άδικα και ανόητα τις μέρες σας. Την κάθε μέρα, να τη βλέπεις και να την καρπώνεσαι μέσα σε μέτρα, μην την αφήνεις και περνάει γιατί την έχασες. Και δε θα ξαναρθεί.
Και φεύγει κι άλλη κι άλλη κι άλλη...τα σβηστά κεριά του Καβάφη. Και στο τέλος μια απέραντη σειρά από κεράκια σβηστά. Λοιπόν, αυτό είναι. Να τη χαιρόμαστε τη ζωή, είναι οδηγία και ευλογία και νόημα και εντολή. Η πιο σπουδαία εντολή, ας πούμε ελληνική, ενός ελληνικού δεκαλόγου. Να τη χαίρεσαι τη ζωή, μέσα σε μέτρα όμως. Χωρίς υπερβολές, χωρίς να φτάνεις στην ύβρι. Αυτό είναι το νόημα, που σημαίνει κατάφαση.
Λοιπόν, κι όσο δεν έχουμε αυτή την αγρύπνια κι αφήνουμε και περνάει η μέρα και περνάει και αύριο και αύριο και έχεις καιρό και έχεις καιρό, κάποτε θα πάθουμε κείνο που έπαθε ο Θαλής, αυτός το ‘παθε συνειδητά βέβαια, αυτό λέω και τελειώνω, έρχομαι σε σας, που λέει… του ‘λεγε η μάνα του:
«Παντρέψου Θαλή!»
Ο Θαλής, πολύ μεγάλος, τρομακτικό πνευματικό μέγεθος στους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Ο Θαλής ο Μιλήσιος. Του ‘λεγε λοιπόν η μάνα του...είχε αφιερωθεί εκεί στις έρευνές του...στις αυτές του…
«Παντρέψου γιε μου!»
Της έλεγε:
«Έχω καιρό, μάνα. Ουκέτι καιρός! Δεν ήρθε ακόμα η ώρα να παντρευτώ.»
«Παντρέψου, γιε μου!» και «Παντρέψου, παντρέψου!»
Οπότε μια μέρα που του λέει:
«Παντρέψου γιε μου!»
Λέει εκείνο το περίφημο:
«Ούπω καιρός!»
Δεν είναι πια καιρός! Αυτό είναι το νόημα, να χαιρόμαστε τη ζωή, αλλά μέσα σε μέτρα. Δεν είναι όλα κοιλιά και στομάχι και μήτρα με τη χλωρίδα της, του ευλογημένου θηλυκού.
Οι τρεις αιτίες που κινήσαν την ιστορία λέει ο Ουγκό είναι το μυαλό, η καρδιά, λέγοντας η καρδιά εδώ είναι και τα συναισθήματα και η κοιλιά, κυρίως η κοιλιά του θηλυκού, με την έννοια όχι του φαγητού αλλά της γενετήσιας βουλιμίας.
Λοιπόν, όταν είμαστε άγρυπνοι και χαιρόμαστε σωστά τη μέρα μας, για να ολοκληρώσω, θα ‘ρθει, χαίρομαι, είμαι άγρυπνος όμως και ξέρω ποια είναι η πραγματική μου κατάσταση, και περνάω και δεν πάνε χαμένες οι μέρες μου, σιγά σιγά, καθώς πλησιάζω στο τέλος, με βρίσκει σύμμετρο.
ΕΓΩ ΤΕΛΕΙΩΣΑΕγώ τελείωσα, αξιότιμοι συνάδελφοι.
Για να σας δω όλους λίγο στα μάτια…
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η αλλαγή πολιτικής της υπηρεσίας που είχαμε ανεβάσει το ντοκουμέντο δεν επιτρέπει πλέον την εμφάνιση εδώ του βίντεο. Κάντε κλικ εδώ
Τα βίντεο, τα ηχητικά ντοκουμέντα, οι φωτογραφίες, όσο και αν αποτελούν υλικό που προσελκύει επισκέπτες, δε θεωρούμε πως αποτελούν ενδεδειγμένο τρόπο προσέγγισης στη φιλοσοφία και ειδικά στη φιλοσοφία του Δημήτρη Λιαντίνη.
Κατανοούμε και σεβόμαστε την ανάγκη των ανθρώπων που δεν τον γνώρισαν από κοντά να αισθανθούν έστω και μέσα από το οπτικοακουστικό υλικό λίγη από την ακτινοβολία και την προσωπική γοητεία που εξέπεμπε ο άνθρωπος Δημήτρης Λιαντίνης, τόσο με το μέταλλο της φωνής του, όσο και με το σπινθηροβόλο βλέμμα του αλλά και τον απαράμιλλο ρυθμό των κινήσεών του, όμως ας μην ξεχνάμε ότι ο Λιαντίνης υπήρξε στοχαστής και Δάσκαλος και όχι ζεν πρεμιέ...
Μπορεί κάποιοι να έχουν τους δικούς τους λόγους και σκοπιμότητες για να προβάλλουν μονόπλευρα τη ζωή του Λιαντίνη, εμείς όμως όχι μόνο δε συμμεριζόμαστε αυτή την τακτική αλλά και προβληματιζόμαστε έντονα για τις επιπτώσεις στη διάδοση του έργου του. Ο Λιαντίνης όπως γνωρίζουν εκείνοι που τον μελετούν, άφησε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ και τη ΓΚΕΜΜΑ από οργή για τους αιώνες που δε θα υπάρχει. Άφησε τα βιβλία του... Όχι φωτογραφίες και βίντεο. Και στα βιβλία και στο έργο του θέλουμε κι εμείς με κάθε τρόπο να στρέψουμε το ενδιαφέρον.
Το οπτικοακουστικό υλικό αν έχει κάποιο λόγο ύπαρξης είναι μόνο για να ξυπνήσει το ενδιαφέρον να μελετήσουμε τη φιλοσοφία του. Όπως εξάλλου και ο ίδιος έκανε με τους συγγραφείς που αγαπούσε. Όπως κάνει και κάθε άνθρωπος που θέλει να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία, την ποίηση, την αγωγή, την ιστορία, την αστρονομία και όλες τις άλλες επιστήμες. Η τακτική του σύγχρονου ανθρώπου να αποφεύγει το διάβασμα και να προσηλώνεται στην εικόνα, όχι μόνο καταμαρτυρά την κατάπτωση του πνευματικού επιπέδου της εποχής μας αλλά και συντελεί στη συνεχή υποβάθμιση των νοητικών λειτουργιών. Η εικόνα έχει τη δική της δύναμη και αξία αλλά το ανώτερο δημιούργημα του ανθρώπου είναι ο λόγος. Αυτό εξάλλου τόνισε και ο ίδιος ο Λιαντίνης μέσα από το έργο του.
Δεν παραγνωρίζουμε ότι ο ίδιος ο Λιαντίνης θέλησε και επεδίωξε να μείνουν και οπτικοακουστικά ντοκουμέντα από τη ζωή του. Ιδιαίτερα αναφερόμαστε στο βίντεο που ο ίδιος επεξεργάστηκε με τη ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ και επεδίωξε να προβληθεί από το κρατικό κανάλι. Όπως και όλα τα άλλα βίντεο που έχουν γυριστεί από ομιλίες του ή διδασκαλίες του ή στιγμές με μαθητές του. Γι' αυτό και δεν έχουμε κανένα λόγο να μη διευκολύνουμε την πρόσβαση των ανθρώπων και στο υλικό αυτό.
Στο βαθμό όμως που μας αναλογεί και μπορούμε, θα προβάλλουμε πάντα πως όποιος πραγματικά θέλει να γνωρίσει το Λιαντίνη θα πρέπει να μελετήσει τα βιβλία του. Κι ακόμη δε θα πάψουμε ούτε στιγμή να υποστηρίζουμε την άποψη πως η διακίνηση του οπτικοακουστικού υλικού από ομιλίες και διαλέξεις του Δημήτρη Λιαντίνη θα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από σκοπιμότητες και προσωπικές φιλοδοξίες. Κι άλλο τόσο θα πρέπει να σέβεται τη νομοθεσία της χώρας η οποία και κατοχυρώνει δικαιώματα και σε αυτό το υλικό σε εκείνους που έχουν τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων και σε κανέναν άλλο.
Οφείλουμε λοιπόν να διευκρινίσουμε ότι όποιο υλικό εδώ φιλοξενούμε γίνεται μόνο υπό τον όρο της συναίνεσης και της άδειας της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη η οποία και μας έχει παραχωρήσει ένα μεγάλο μέρος από αυτό. Την ευχαριστούμε εκ βάθους καρδίας.
Οποιοδήποτε άλλο υλικό φιλοξενούμε εδώ σχετικά με το Δημήτρη Λιαντίνη, είναι γιατί ελεύθερα παρέχεται το δικαίωμα από τους κανονισμούς του διαδικτύου αφενός αλλά και γιατί θεωρούμε ότι το υλικό αυτό έχει ιδιοκτήτη τον ίδιο το Λιαντίνη και κανέναν άλλο πέραν των προσώπων που ορίζει ο νόμος ως υπεύθυνους να διαχειρίζονται την πνευματική του κληρονομιά. Το διευκρινίζουμε όχι τυχαία, αλλά γιατί κατ' επανάληψη έχουμε προκληθεί να εκφράσουμε ευχαριστίες σε εκείνους που ανέβασαν το υλικό στο διαδίκτυο. Εμείς τον μόνο που αισθανόμαστε υποχρέωση στην περίπτωση αυτή να ευχαριστήσουμε, είναι το Λιαντίνη και μόνο το Λιαντίνη. Όποιος άλλος - φυσικά και εμείς - βοηθάει στη διάδοση του έργου του, όχι μόνο δεν του οφείλονται ευχαριστίες αλλά απλά κάνουμε το χρέος μας απέναντι σε έναν άνθρωπο που υπέγραψε το έργο του με το ίδιο του το αίμα. Και όποιος αυτό το λησμονεί και επιδιώκει τη δική του προβολή μέσα από το έργο του Λιαντίνη, όχι μόνο δεν του αξίζουν ευχαριστίες αλλά το ΑΙΔΩΣ ΑΡΓΕΙΟΙ!
Όποιος λοιπόν ενοχλείται που φιλοξενούμε οπτικοακουστικό υλικό από διαλέξεις και διδασκαλίες του Δημήτρη Λιαντίνη και το οποίο εκείνος έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο, δεν έχει παρά να το αποσύρει από την ελεύθερη χρήση και πρόσβαση. Όσο όμως το υλικό αυτό θα υπάρχει ελεύθερα στο διαδίκτυο, εμείς θα το προβάλλουμε. Για το Λιαντίνη φυσικά και μόνο. Και όχι για να διαφημίσουμε οιονδήποτε άλλο. Στους μόνους που αναγνωρίζουμε, όπως έχουμε και υποχρέωση, το δικαίωμα να μας ζητήσουν να αποσύρουμε οτιδήποτε, είναι στην κυρία Νικολίτσα Λιαντίνη και στην κυρία Διοτίμα Λιαντίνη, τη σύζυγο και την κόρη του Δασκάλου μας, και σε κανέναν άλλο.
Βιβλιοθήκη Λιαντίνη
Φωτοθήκη
_______
Πειραματιστείτε με τα πλήκτρα που υπάρχουν στο κάτω μέρος της οθόνης. Μπορείτε να σταματήσετε στην εικόνα που σας ενδιαφέρει, να γυρίσετε πίσω, να δείτε την προβολή με υπότιτλους ή χωρίς. (Για το τελευταίο, υπάρχει ένα πράσινο κουμπάκι στα αριστερά.)
